Bosanski ljiljan pod nogama srpskog orla

Piše: Damjan PAVLICA

-Zakonom o nacionalnim obilježjima iz 2009. godine, dvoglavi orao je službeno postao grb Republike Srbije. Romejski dvoglavi orao označava spoj svjetovne i duhovne vlasti, a predstavlja kontinuitet sa imperijalnim orlom Rimskog carstva.

Dvoglavog orla je koristio Stefan Dušan, radi legitimizacije imperijalnih pretenzija. Dvoglavi orao, u našem historijskom kontekstu, prije svega je simbol dinastičkog imperijalizma. Umetnut je u grb Srbije 1888. godine, u skladu sa ideologijom „obnove carstva”.

Obnova carstva je značila i pripajanje Bosne, koja nikad nije bila u sastavu „carstva”. Tako se pod kandžama dvoglavog orla našao zlatni ljiljan, simbol bosanske dinastije Kotromanića, koju Nemanjići nikada nisu uspjeli da pokore. Bosanski ljiljan pod nogama dvoglavog orla u imaginaciji dokazuje vlast Nemanjića nad Kotromanićima, odnosno Srbije nad Bosnom.

Dvoglavi orao je bio simbol dinastičke hegemonije u Kraljevini Jugoslaviji, i četništva u Drugom svjetskom ratu, sve dok 1947. nije uklonjen sa grba Srbije.

Povampirenjem četništva 1990-ih ponovo je vaskrsao i dvoglavi orao, isprva na uniformama paravojnih jedinica. Iako je na referendumu o nacionalnim simbolima 1992. većina građana Srbije glasala za grb sa četiri ocila bez dvoglavoga orla, monarhijski simboli su kasnije ipak uvedeni.

Skupština Srbije je 2004. mimo ustava i referenduma, naložila da se važeći grb Republike suspenduje, a da se koristi nekadašnji grb Kraljevine sa dvoglavim orlom, što je 2009. godine zakonom potvrđeno.

Nakon oružane agresije, Srbija nastavlja simbolički da gazi Bosnu. Teško da možemo naći neprikladniji državni simbol od dvoglave romejske nemani koja kandžama gazi bosanski ljiljan. Kako se miroljubiv čovjek, i pored najbolje volje, može poistovijetiti sa tim?

Damjan Pavlica je rock muzičar i politički autor iz Beograda.