12. septembar – Jedan od najvažnijih datuma u bosanskoj historiji

Jedan od najvažnijih datuma u bosanskohercegovačkoj historiji je 12. septembar 1831. godine kada je u Sarajevu proglašena autonomija Bosne u sklopu Osmanskog carstva, poručeno je danas sa sata sjećanja na Husein-bega Gradaščevića.

Profesor s Fakulteta političkih nauka u Sarajevu Senadin Lavić je istakao da većina Bosanaca i Hercegovaca zaboravlja na taj važni datum i da je pažnja koncentrirana na 20. stoljeće ili na događaje između Prvog i Drugog svjetskog rata.

– 12. septembar je jedan od ključnih datuma u iskazivanju bh. političke svijesti i tim datumom je prije 186 godina pokrenuta naša politička svijest o samostalnosti. Mi smo već tada znali ko smo, i kakvu Bosnu želimo – poručio je Lavić.

Viši naučni saradnik Orijentalnog instituta u Sarajevu Aladin Husić je istakao da su 12. septembar 1831. godine, 25. novembar 1943.  i 1. mart 1992.  tri bitna datuma za BiH unazad 200 godina.

– Ono što se začelo 1831. realizirano je tek 1992. godine. To je sazrijevanje političke svijesti – naveo je Husić.

Historičar Enver Imamović je ukazao na značaj Husein-bega Gradaščevića koji je prva ličnost koja je nakon 1463. godine pokrenula akciju da se Bosna oslobodi od tadašnjeg vlastodršca.

Na današnji dan, 12. 9. 1831.  u Sarajevu je formalno proglašena autonomija Bosne. To je jedan od velikih i važnih datuma u historiji Bosne, naročito povijesti njene državnosti – čime je pokazano da u Bosni postoji svijest o svojoj državi, podsjećaju historičari.

Godine 1831. diže se veliki ustanak Bošnjaka za autonomiju Bosne na čijem je čelu bio Husein-kapetan Gradaščević poznat kao Zmaj od Bosne. Te iste godine bosanska vojska, predvođena Gradaščevićem, osvaja Travnik i zarobljava vezira. Zatim s više od 25.000 vojnika nanosi poraz osmanlijskoj vojsci na Kosovu, a 12. septembra 1831. godine u Sarajevu i zvanično proglašava autonomiju Bosne. To je praktično značilo punu nezavisnost Bosne.

Sultan potom uspijeva unijeti neslogu među Bošnjake među kojima nalazi izdajnike i šalje veliki vojni kontingent na Sarajevo, pa bosanska vojska doživljava veliki poraz u maju 1832. godine.
Pokret za autonomiju, odnosno punu nezavisnost Bosne, biva ugušen tek 1850. godine, dok prije toga 1836. godine nekoliko kapetana iz okoline Bihaća diže ustanak koji guše vojne trupe iz Anatolije.

Sat sjećanja na Husein-bega Gradaščevića su organizirali Bošnjačka zajednica kulture ”Preporod” i Vijeće Kongresa bošnjačkih intelektualaca.

(RTVTK/FENA)