Izložba “Stećci – Biseri srednjovjekovne Bosne” za 819. godišnjicu Bilinopoljske izjave u Zenici

Povodom obilježavanja 819. godišnjice Bilinopoljske izjave, koja je na današnji dan 1203. godine potpisana na lokalitetu Bilinog poja u Zenici, u Parku “Kulin ban” u tom gradu održana je prigodna manifestacija te prezentirana i izložba “Stećci – Biseri srednjovjekovne Bosne”, arheologa dr. Edina Bujaka sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu.

Bujak je održao i prigodan govor te objasnio značaj Bilinopoljske izjave za državu Bosnu i Hercegovinu, ali i Grad Zenicu.

– Bilinopoljska abjuracija je, svakako, iznimno značajan srednjovjekovni izvor za proučavanje društvenih, političkih, vjerskih pa i ekonoskih kretanja za vrijeme srednjovjekovne bosanske države. Svakako predstavlja, slobodno se može kazati, jedan mudar politički potez jednog od najsnažnijih bosanskih vladara – Kulina bana, koji se upravo ovdje na Bilinom polju, te 1203. godine, prividno odrekao hereze. A to, bosansko krivovjerje ili iz čega će se razviti samostalna autokefalna Bosanska crkva, je nešto što je, zapravo, obilježilo čitav bosanski srednji vijek – podvukao je Bujak.

Abjuracija je, dodao je, vrlo važna i u kontekstu stećaka i podizanja, formiranja grobalja, kako na prostoru srednje Bosne, tako i u drugim krajevima.

– Veoma je važna jedna informacija, činjenica koja se spominje u abjuraciji, jeste da se tada ban Kulin, zajedno sa svojim najbližim saradnicima, zapravo, obavezao – u izvjesnoj mjeri, naravno, to nikada nije ispoštovano – da će se ljudi ovdje sahranjivati pored crkava. Dakle, na posvećenom prostoru, a što zapravo nikada nije zaživjelo na prostoru BiH, odnosno srednjovjekovne Bosne. Odnosno, ljudi su se nastavili sahranjivati ispod stećaka – na svojoj plemenitnoj baštini. Dakle, na svojoj zemlji. To je princip koji je trajao sve do kraja srednjeg vijeka, vezanog stećcima – podvukao je Bujak.

Svjedočanstva sahranjivanja na porodičnim grobljima na prostoru Bosne i Hercegovine, napominje, postoje i danas u nekim bosanskim selima, a što nigdje nema u Evropi. Tradicija je to koja se nastavlja upravo iz srednjeg vijeka.

– Srednji vijek je svijet za sebe i ono što možemo kazati da su se ispod stećaka sahranjivali pripadnici sve tri tadašnje konfesije, odnosno pripadnici samostalne autokefalne Crkve bosanske, a, naravno, sahranjivali su se i pravoslavni i katolici.

Stećci su bili jedan izuzetan fenomen, koji je bio sveprisutan na prostoru Bosne. Stećke su prigrlili svi slojevi društva – počevši od običnog čovjeka pa do bosanskih kraljeva. Znamo da se i bosanski kralj Tvrtko I sahranio ispod jednog stećka – napomenuo je Bujak.

Zaštita stećaka, dodao je, današnji je problem pa uveliko propadaju te sve više nestaju. Zeničko-dobojski kanton, napomenuo je, posebno je indikativan, kao i sam grad Zenica, na kojem je nekada bilo 28 nekropola s oko 200 stećaka, a da ih je ostalo “upola manje”.

– Najveći problem u svemu tome jeste neznanje i naša nebriga za kulturno-historisjkim naslijeđem, jer naši učenici; naša djeca, jako malo u školi uče o tome. Ako upitate ijednog prosječnog Zeničanina gdje se u Zenici nalaze stećci, malo ko će vam znati tačan odgovor – podvukao je Bujak.

Izložba fotografija i osnovni podaci o stećcima iz općina i gradova sa područja ZDK-a ima za cilj da široj javnosti, pogotovo školarcima, prezentira vrijedne spomenike koji su uvršteni u svjetsku kulturnu baštinu te koji svjedoče o kontinuitetu države Bosne i Hercegovine.

– Uz najinteresantnije podatke, brojno stanje stećaka…treba znati da ovdje imamo neke od najznačajnijih stećaka, kao što su čuveni “Zgošćanski sljemenak” i “Stub” iz Kaknja ili, pak, ovaj naš stećak Gosta Mišljena iz Puhovca, koji je, zapravo, jedan pravi dokaz i reprezent bosanskog srednjevjekovlja.

Odnosno, pokazatelj da je, ovdje, u srednjem vijeku – dakle, negdje početkom 15. stoljeća, živio i radio jedan Gost Mišljen, koji je bio, svakako, jedan od najznačajnijih ljudi u hijerarhiji Crkve bosanske. Naravno, uz velikog suca Gradišu, iz tog, ranijeg perioda, uz ovu lokaciju Bilinog polja i događaj abjuracije, zapravo, predstavlja pravi mozaik srednjovjekovlja na užem području Zenice – istakao je Bujak.

Organizator manifestacije bio je Forum građana Zenice, čiji je predstavnik Mirsad Mujkić istakako kako od 2003. godine organiziraju obilježavanje ovog datuma u Historijskom parku “Kulin ban” na Bilinom polju, koji je jedinstven prostor u “srce Zenice i srcu BiH”.

FGZ tradicionalno na današnji dan saopštava i rezultate konkursa na temu: “I stiže proljeće u moj grad”, na koji zenički osnovci šalju svoje literarne i likovne radove. Prva nagrada u kategoriji likovnih radova pripala je Lejli Čehić, učenici V-1 razreda OŠ “Ahmed Muradbegović” Stranjani; druga je nagrada pripala Zuhri Sivac, učenici V-2 razreda OŠ “Alija Nametak” Pehare; treća Omaru Osmančeviću, učeniku IX-a razreda OŠ “Vladimir Nazor”. Pohvale su dobili Belma Hodžić, IX-c razred OŠ “Musa Ćazim Ćatić”- Područna škola Blatuša i Adin Dajić, učenik V-2 razreda OŠ “Meša Selimović”.

Prva nagrada u kategoriji likovnih radova pripala je Nejri Ščetić, učenici VIII-a razreda OŠ “Mak Dizdar”; druga Ilvani Muratović, IX-b razred Katoličkog školskog centra Sveti Pavao; treća Nudžejmi Skomorac, učevici VIII-a razreda OŠ “Ahmed Muradbegović” Stranjani. Pohvaljeni su radovi Ajle Kobilice, VIII-d razred OŠ “Mak Dizdar”; Deniza Alijagića, VI-1 OŠ “Miroslav Krleža” i Nejla Smriko, VIII-a OŠ “Ahmed Muradbegović” Stranjani.

Pohvalu je, za rad s učenicima, dobio i Ferid Hačimić, nastavnik likovnog odgoja u OŠ “Mak Dizdar”.

(Fena/MiruhBosne)