NYT o Aladži: Otvorenje u ratu uništene bosanske džamije korak ka pomirenju

Hiljade Muslimana okupilo se u subotu u gradu Foči zbog ponovnog otvaranja historijske džamije koja je poravnana na početku rata u Bosni, na ceremoniji čiji je cilj bio ohrabrivanje vjerske tolerancije između duboko podijeljenih zajednica, prenosi The New York Times.

Aladža džamija iz 16. vijeka bila je jedno od najistaknutijih remek-djela klasične otomanske arhitekture na Balkanu prije nego što je u ratu 1992-95. bila uništena od strane snaga bosanskih Srba koje su pokušavale da izgrade etnički “čistu” državu.

Istočni grad Foča postao je ozloglašen zbog masovnog progona i ubijanja nesrba koji su se tamo dogodili tokom sukoba.

Prije rata, bosanski Muslimani, ili Bošnjaci, činili su 51 posto od 41.000 stanovnika, dok su ostali uglavnom Srbi. Danas, od oko 18.000 stanovnika, preostalo je nešto više od 1.000 Bošnjaka.

“Sve što je bilo vezano za islam, njegovu civilizaciju ili kulturu bilo je uništeno”, rekao je 65-godišnji muslimanski vjernik Sulejman Džamalija.

Sveti predmeti odbačeni na smeće su obnovljeni i ugrađeni u džamiju “kako bi označili početak nove ere u ovom dijelu zemlje”, rekao je on.

Smještena u dolini rijeke Drine, Aladža, također poznata kao Šarena džamija, bila je jedna od 17 osmanskih džamija u Foči. Pet njih je uništeno tokom Drugog svjetskog rata, dok je preostalih 12 uništeno tokom rata 1990. godine.

Tokom rata, vlasti bosanskih Srba preimenovale su grad u Srbinje, ali vrhovni sud u Bosni naložio je vraćanje prvobitnog imena Foča 2004. godine.

Muhamed Jusić rekao je da je obnovljena džamija ponudila nadu za povratak predratnih stanovnika i “novi početak u Foči”.

Dvadeset i četiri godine nakon razornog rata između muslimanskih Bošnjaka, pravoslavnih Srba i katoličkih Hrvata, Bosna je i dalje podijeljena po etničkim linijama, sa rivalskim grupama koje blokiraju pomirenje i reforme potrebne za pridruživanje Evropskoj uniji.

“Danas smo svjedoci nade da će ljudi ponovo naći mir na ovom mjestu”, izjavio je na svečanosti poglavar bosanske Islamske zajednice Husein Kavazović.

Radovi na obnovi džamije počeli su 2012. godine, a finansirali su ih vlade Turske i Sjedinjenih Država.

“Aladža bi trebalo da služi kao spomenik otpornosti, pomirenja i različitosti”, rekao je američki ambasador Eric Nelson.

Turski ministar kulture Mehmet Nuri Ersoy izjavio je da ponovno otvaranje džamije pokazuje da “rasizam i mržnja mogu napraviti materijalnu štetu, ali ne mogu uništiti kulturu suživota koja se hrani stoljećima”.