Holandija – Prethodne sedmice su četiri naučnice nagrađene za izuzetan doprinos nauci. Dva dobitnika ovog izdanja su naučnici Univerziteta Twente Dr.ir. Trang Duong (ET) i Bošnjakinja – dr Džemila Šero (EEMCS).
Tokom ceremonije dodjele nagrada Za žene u nauci u Muzeju nauke NEMO u Amsterdamu, u prisustvu državne sekretarke za emancipaciju Mariëlle Paul, svaka od njih dobila je nagradu u vrijednosti od 30.000 eura kako bi dalje razvijala svoje istraživanje u stipendiji Holandskog instituta za napredne studije. Ovdje će laureati ostati pet mjeseci u zajednici međunarodnih naučnika.
Inicijativa L’Oréal Groupe iz Beneluksa i Holandske komisije za UNESCO, u saradnji sa Nacionalnom mrežom profesorica (LNVH), Holandskim institutom za napredne studije (NIAS) i Muzejom nauke NEMO, ima za cilj da znanstvenicama oda priznanje koje zaslužuju i da ohrabri žene i djevojčice da se bave naukom.
Ove godine, po prvi put, pozvana je i srednja škola da inspiriše mlade da izaberu budućnost u nauci. “Kada djevojčice u mladosti upoznaju ženske uzore u nauci, vide da je nauka i za njih opcija. Na taj način otvaramo put u budućnost u kojoj talenat i ambicija određuju ko su otkrivači sutrašnjice. Jer svijetu je potrebna nauka, a nauci su potrebne žene”, kaže Jean-Baptiste Dalle, Country Manager L’Oréal Benelux.
Državna sekretarka Mariëlle Paul (Fundamentalno obrazovanje i emancipacija): “Ženski talenat bi također trebao biti u mogućnosti da u potpunosti uspje u nauci i tehnologiji. Sa njihovom perspektivom, žene mogu pronaći nove, originalne odgovore na velika pitanja danas i sutra. Nagrade Za žene u nauci stavljaju u središte pažnje briljantne znanstvenice. One su divan primjer za razmišljanje o tome šta su sve djevojke koje žele biti.”
Četiri žene u nauci
U Evropi manje od 30% profesora su žene. Holandija je čak nešto ispod ovog prosjeka sa 28,7%. I u znanostima o životu iu STEM disciplinama (nauka, tehnologija, inženjerstvo i matematika) još uvijek imamo dug put, konstatuju Holanđani.
Program Za žene u nauci pokrenuli su širom svijeta L’Oréal Groupe i UNESCO 1998. Od svog početka, program je podržao više od 4.400 istraživačica, od kojih je šest dobilo Nobelovu nagradu.
U Holandiji program postoji od 2012. godine u saradnji sa Holandskom komisijom UNESCO-a, Holandskim institutom za napredne studije (NIAS-KNAW) i Nacionalnom mrežom profesorica (LNVH). Ove godine, Muzej nauke NEMO je i zvanični partner programa. Svake dvije godine program dodjeljuje četiri izuzetne naučnice u Holandiji s grantom za istraživanje od 30.000 eura za daljnji razvoj svojih revolucionarnih inovacija i istraživanja.
Laureati za 2025 su: Jolien Francken (Univerzitet u Amsterdamu) za ‘Filozofski alat za neuronaučnike’, Iris Walraven (Radboudumc) za ‘Razumljiva AI za pacijente: Odabir liječenja raka pluća s povjerenjem’. I sa pomenutog univerziteta u STEM disciplinama Trang Duong (Univerzitet Twente (ET) i IHE Delft) i Džemila Šero (Univerzitet Twente (EEMCS).
Otisci prstiju umjetnika: AI pomaže u analizi umjetničkih djela
Vještačka inteligencija (AI) postaje sve važnija u nauci, to vidimo svuda. AI takođe može biti od velike vrijednosti u istraživanju kulturnog naslijeđa i umjetnosti, ali se tamo još uvijek rijetko koristi. Postoje mogućnosti za prikupljanje otisaka prstiju, a posebno u analizi ovih umjetničkih dijela nema načina da se prikupljaju otisci prstiju. Otisci prstiju još se rijetko koriste, a kompjuteri su već dobri u radu s oštećenim otiscima prstiju na papiru, ali se ove tehnike još ne koriste za umjetničke predmete.
Žiri je odabrao dr. Džemilu Šero za njeno izuzetno originalno istraživanje u Biometriji naslijeđa, u kojem naprednim tehnikama skeniranja otkriva skrivene tragove umjetnika na stoljetnim skulpturama. Njena revolucionarna kombinacija historije umetnosti, forenzičke nauke i tehnologije slikanja otvara novo poglavlje u pristupu kulturnom naslijeđu.
– U kontekstu dekorativne umjetnosti, otisci prstiju nikada nisu dobili dovoljno pažnje iz naučne perspektive, iako se često primjećuju na mnogim umjetničkim djelima nastalim bojom, glinom, voskom ili bronzom. Ljudski otisci otkriveni na umjetničkim djelima suviše se lako označavaju kao ‘otisci prstiju’, iako nedostaje opsežna i naučno vođena istraga, što dovodi do netačnih ili nepotpunih analiza takvih tragova. Dr Šero istražuje o kako su biometrija i kompjuterski vid, u kombinaciji sa ekspertizom u konzervaciji, historiji umjetnosti i forenzičkim naukama, neophodni za analizu ljudskih utisaka na umjetnička djela.
Od septembra 2024. Džemila Šero je imenovana za docenta za biometriju i kompjuterski vid u Laboratoriji za upravljanje podacima i biometriju na Univerzitetu Twente.
Prije nego što se pridružila UTwenteu, bila je dva puta dobitnica stipendije Migelien Gerritzen za provođenje nezavisnog istraživanja na Odjelu za konzervaciju i nauku Rijksmuseuma nakon postdoktorske istraživačke obuke u Centrum Wiskunde & Informatica u Amsterdamu. Doktorirala je iz inženjerskih nauka na KU Leuven sa tezom o prepoznavanju lica na osnovu DNK predvidljivih osobina.
Njena istraživačka interesovanja leže uglavnom u biometriji i kompjuterskom vidu, posebno u 3D prepoznavanju lica i 2D/3D otiska prsta/dlana. Konkretno, razvila je vlastitu istraživačku liniju Heritage Biometrics, koja koristi kompjuterske slike za profiliranje umjetnika iz ljudskih utisaka ostavljenih na umjetničkim djelima.
(MiruhBosne)
