Bosanski arapski konj – 130 godina uzgoja u našoj zemlji

Bosanski arapski konj je bosanskohercegovačka pasmina konja nastala selektivnim uzgojem

Ova pasmina se može naći u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj, Kosovu, Crnoj Gori, te u djelovima Srbije. 

Uzgoj u Bosni i Hercegovini odvija se 125 godina u kontinuitetu primjenom strogih mjera selekcije išao je u pravcu stvaranja manjeg konja pogodnog za križanje i popravljanje karakteristika bosanskog brdskog konja. 

Ergelski uzgoj arapskog konja u BiH je počeo 1895. godine. Uzgoj bosanskog arapskog konja odvija se na bazi starih linija pastuha i starih rodova kobila koje takođe imaju ishodište u pustinjskom genetskom materijalu. Po izgledu se ne razlikuje puno od njih. Izgled i eksterijer bosanskog arapskog konja se nije mijenjao od Drugog svjetskog rata.

O uzgoju Bosanskog arapskog konja napisan je veliki broj stručnih i naučnih radova, a o svim bitnim karakteristima i selektivnom uzgoju pisali su: Eduard fon Melecki, dr. Milan Grković, dr. Fahrudin Hrasnica, dr. Dragan Ilančić, dr. Fran Zvarnik, dr. Refik Telalbašić, dr. Teodor Bratolović, dr. Radovan Pajanović, dr.Gertrud Grilz-Seger, dr. Thomas Druml, dr. Nidal Korabi, mr. Enver Žiga. 

Organizirani uzgoj bosanskog arapskog konja počinje 1895. Godine, iako dr. Gustav Rau smatra da se 1885. godina treba smatrati godinom osnivanja ergele, jer je to godina kada su austrougarske vlasti u Sarajevu osnovale pastuhsku stanicu sa 60 pastuha arapske pasmine nabavljenih iz ergele monarhije, a najvećim dijelom iz Mađarske ergele smještene u Babolni (Rau, 1939). 

Međutim, realnije je uzimati 1895. godinu kao godinu osnivanja ergele kada je izvršena prva nabavka 9 pastuha i tri kobile iz Sirije. Nabavljeni konji smješteni su na Butmir (Sarajevo) odakle kreće selektivni uzgoj. 

Nakon više od 130 godina uzgoja Bosanskog arapskog konja na prostorima Bosne i Hercegovine a najduži svoj period proveli su na Borikama u blizini Rogatice, Bosanski arapski konji zbog nemara vlasti RS-a dovedeni su do nestanka. 

Poslijednjih godina određen broj Bosanskih arapskih konja je bio prepušten više sami sebi nego što su imali ljude koji su brinuli o njima. Zime su bile teške konji su izgladnjavanji i umirali a neki su i nestajali pod čudnim okolnostima. 

Bilo je pokušaja da na bilo koji način pomognemo u opstanku ergele na Borikama međutim spasa nije bilo jer je ergeli već unaprijed bio presuđen nestanak a zajedno sa njom trebali su da nestanu genetski materijali Bosanskog brdskog konja i Bosanskog arapskog konja. Angažovanjem nekoliko ljudi a među njima ponajviše gosp. 

Envera Žige uspjeli smo jedan broj konja da otkupimo sa Ergele Borike i prebacimo u ih u Federaciju BiH. Arapski konji koji su bili na Ergeli Borike su sistematski uzgajani i vodilo se računa o matičnoj evidenciji. 

Uz pomoć prijatelja uspjeli smo doći do kompletne arhivske evidencije od 1895 do 2015 godine do kada se vodila uzgojna evidencija što nam je olakšalo u daljnem uzgoju i omasovljenju pasmine. 

U narodu Arapski konj sa ergele Borike bio je prozvan kao „Borički Arapski konj“ što nikada nije bilo zvanično upisano niti registrovano čak je i ergela Borike te konje zavodila isključivo kao Arapske. Godine 2020 osnovali smo „Udruženje uzgajivača i ljubitelja Bosanskog Arapskog konja“. 

Nacionalno ime „bosanski“ je dao Adnan Delić vlasnik ergele Bosanski Arapski konj smatrajući da pasmina konja koja je formirana na prostorima BiH a njeno začeće se desilo u Sarajevu je trebala da ponese ime države i da kao takva pripada svim njenim građanima. Od tada se ponovno bude ljudi koji su poslijednjih 30 godina spavali i nisu ništa uradili za opstanak ovog konja i krenule su opstrukcije sa svih strana jer im je smetalo samo jedno a to je ime „bosanski“. 

Bez ikakvog dokaza jedna mala grupa ljudi sa prostora RS-a i dalje bezuspiješno pokušava da uništi genetski materijal i ime „bosanski“ na sreću ne posjeduju nikakvu dokumentaciju niti neko veliko znanje o konjima tako da ne predstavljaju veliku prijetnju za ovu pasminu. Pasmina Bosanski Arapski konj je zvanično spašena čim je otkupljena sa Ergele Borike. 

Nakon toga prvi put poslije 130 godina uzgoja u BiH, Adnan Delić zajedno sa svojim saradnicima kreće u zvaničnu registraciju pasmine da bi se ubuduće konji mogli razvijati i uzgajati u pravom smislu. 

Enver Žiga sa svojim saradnicima piše naučni rad koji prolazi recenziju 28 doktora nauka iz 13 zemalja svijeta koji je objavio časopis Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Sarajevu. 

U međuvremenu Adnan Delić sa svojim saradnicima radi na pripremanju genetičkih analiza za osnovno krdo po kojem će se ubuduće moći raditi DNK analize i dokazivati roditeljstvo. Spremaju se novi matični listovi, obavljaju se sastanci na svim niovima vlasti, radi se na povezivanju Ergele Bosanski Arapski konj sa uzgojnim ergelama u EU i Arapskom poluotoku. 

Kroz svo to vrijeme vodi se posebna briga i pažnja o konjima kako bi imali što kvalitetnija grla u svojoj štali. Pasmina Bosanski Arapski konj je ušla u finalnu fazu priznavanja poslije 130 godina kao nove pasmine u Bosni i Hercegovini i time će država Bosna i Hercegovina se izdvojiti i biti među nekoliko država u svijetu koja ima dvije pasmine konja. Radi se o veoma vrijednim konjima koji su iz bivše Jugoslavije izvoženi u Austriju, Njemački i dr. a neki primjeri su završili čak i u Americi gdje su ostvarivali zavidne sportske rezultate. 

Sav ovaj trud, napor, odricanje ima samo jedan cilj a to je da državi Bosni i Hercegovini vratimo ono što joj pripada, da pomognemo uzgajivačima ovih plemenitih konja da lakše prebrode krizu u konjarstvu i da sve zajedno podignemo na jedan veći stepen jer zaista imamo rijedak genetski materijal i bio bi grijeh da ga izgubimo poslije toliko godina opstanka rekao je Adnan Delić, prenosi Oslobođenje.