Nakon okončane procedure registracije u skladu s Pravilnikom o sistemima kvaliteta za prehrambene proizvode („Službeni glasnik BiH“, broj 90/18), četiri tradicionalna bosanskohercegovačka proizvoda upisana su u Registar oznaka porijekla i oznaka geografskog porijekla u Bosni i Hercegovini, koji vodi Agencija za sigurnost hrane Bosne i Hercegovine.
“Hercegovački ćupter”, “Semberski kupus” i “Fojnički krompir” registrovani su oznakom geografskog porijekla, dok je “Repovački sir” registrovan oznakom porijekla. Rješenja o registraciji ovih proizvoda objavljena su u “Službenom glasniku BiH”, broj 58/24.
Hercegovački ćupter je trajni prehrambeni proizvod, odnosno tradicionalna hercegovačka slastica – slatkiš. Podsjeća na gumenu bombonu. Ćupter je prirodni proizvod bez dodatka aditiva, hemikalija i rafinisanog šećera. Proizvodi se kuhanjem crnog ili bijelog ili kombinacijom (Rose) oba vinska mošta autohtonih hercegovačkih sorti grožđa s brašnom ili grizom ili kombiniranjem brašna i griza, nakon čega se suši tradicionalno na suncu, a u novije vrijeme primjenjuju se i druge metode sušenja. Prilikom proizvodnje moguće je dodati i neke začine ili orašaste plodove, u zavisnosti od preferencija proizvođača.
Semberski kupus je dvogodišnja zeljasta biljka iz porodice kupusnjača (Brassicaceae) koja razvija veliki pupoljak nastao savijanjem lišća. Semberskim kupusom se mogu nazvati sorta „Bijeljinski kupus“ i hibridi koji imaju slične osobine pri uzgoju u skladu sa specifikacijom proizvoda. Neki od ovih hibrida su Bravo F1, Gintamo F1, Green Globe F1, Capture F1, Marloo F1. Semberski kupus može se stavljati na tržište kao svjež i prirodno fermentisan (kiseo) i mora imati, za sve sorte, karakteristike opisane u proizvođačkoj specifikaciji.
Fojnički krompir su krtole krompira (lat. Solanum tuberosum L) namijenjene za ishranu ljudi, proizvedene na poljoprivrednom zemljištu koje se nalazi unutar administrativnih granica općine Fojnica. U botaničkom smislu predstavljaju zadebljali vrh podzemnog stabla (stolona) koji sadrži minimalno 19 % suhe materije. Minimalni prečnik krtola koje se stavljaju na tržište iznosi 35 mm.
Repovački sir je bijeli salamurni, punomasni sir koji se proizvodi od punomasnog ovčijeg mlijeka ili mješavine ovčijeg i kravljeg mlijeka, gdje udio kravljeg mlijeka ne smije prelaziti 20%. Sir se prodaje nakon dva mjeseca zrenja. Kao dodaci u proizvodnji sira koriste se animalno sirilo za koagulaciju mlijeka i kuhinjska so. Mlijeko ne smije biti standardizovano na sadržaj masti i termički obrađeno.
Uključujući ova četiri proizvoda, ukupno 12 proizvoda u Bosni i Hercegovini trenutno je registrovano oznakom porijekla, oznakom geografskog porijekla i oznakom garantirano tradicionalnog specijaliteta.
Prehrambeni proizvodi koji su registrovani jednom od navedenih oznaka na tržištu spadaju u proizvode više cjenovne kategorije, a registrovane oznake daju dodatnu vrijednost i prepoznatljivost geografskom području iz kojeg potječu.
Registrovana oznaka zaštićena je od bilo kakve direktne ili indirektne komercijalne upotrebe za prehrambene proizvode koji nisu obuhvaćeni registracijom.
*fotografije proizvoda preuzete su iz publikacije “Tradicionalni prehrambeni proizvodi Bosne i Hercegovine i potencijal geografskih oznaka” (2022.)
